Ja, je leest het goed; niet alles wat je denkt is waar… Wat denk je daarvan ;)? Ergens weet je dit misschien wel, alleen kan ons hoofd heel overtuigend klinken. Zeker op dagen dat je moe bent, een tikkeltje overprikkeld of wanneer je het gevoel hebt dat je emmertje bijna op overlopen staat.
En als je brein dan zegt dat je iets niet kunt, dat het vast misgaat of dat je moet opgeven omdat je “een heel goed excuus hebt”, voelt het bijna logisch. Alsof het een feit is. Maar zelfs dan is het vaak nog steeds een gedachte. Geen waarheid.
Hoe je brein tot “waarheden” komt
Kort door de bocht; Ons brein is niet ontworpen om ons gelukkig, rustig of helder te maken. Het is bedoeld om te beschermen. Dat doet het soms nogal dramatisch. Bij spanning, vermoeidheid of stress gaat het denken steeds sneller. Je systeem wil overzicht, controle, zekerheid. En als die er niet zijn, maakt je hoofd zijn eigen interpretatie van de werkelijkheid.
Het is dus heel menselijk dat je hoofd regelmatig een loopje met je neemt. In de psychologie noemen ze dit mechanisme ‘cognitieve vertekening’. Om je brein wat beter te leren begrijpen, kan het helpen als je weet hoe die vertekeningen eruit kunnen zien.
De zeven leugens van je brein
- Alles-of-niets denken
Als iets niet perfect is, is het mislukt. Als je één fout maakt, ben je “niet goed genoeg, faal je of hoor je er niet bij”. Alsof de wereld alleen in standje zwart of wit bestaat. - Doemdenken
Je brein trekt direct de slechtst mogelijke conclusie. Een kritische opmerking wordt een bewijs van totale mislukking. Een vertraagde mail wordt “ze vinden me waardeloos”. - Gedachten lezen
Je vult in wat anderen denken zonder het te checken. Meestal zijn het gedachten die precies je eigen onzekerheden aanraken. - Overgeneraliseren
Eén ervaring (dat gesprek ging niet soepel) wordt een verwachting voor de rest van je leven (dus ik kan dit nooooooit). - Emotioneel redeneren
Je voelt iets en neemt dat gevoel als feit. Bijvoorbeeld; Ik voel me onzeker, dus dat betekent dat het wáár is dat ik het niet kan. - Vergroten en verkleinen
Je eigen fouten vergroot je uit tot reusachtige problemen, terwijl je je successen minimaliseerd. “Ach, dat was niks bijzonders.” - Negatieve filter
Het positieve zie je niet meer. Alles wat niet perfect gaat, krijgt 100% van je aandacht. Alles wat wél goed gaat? Dat glijdt langs je heen.
En even voor de duidelijkheid; deze leugens geloof je niet, omdat je naïef bent. Het punt is dat het brein ze produceert op precies die momenten dat je kwetsbaar bent: als je moe, uitgeput, onzeker of simpelweg mens bent. Dat brein houdt ook van voorspelbaarheid en uitgaan van het ‘slechtste scenario’, lijkt dan het meest veilig voor je hoofd. Zéker als je van plan bent nieuwe of andere dingen te ondernemen.
Is dit een feit of een verhaal?
Deze vraag stel ik regelmatig aan coachees én aan mezelf. Op het moment dat je merkt dat je gedachten steeds donkerder worden, is dit je eerste ankerpunt. Sta even stil. Haal adem. En vraag jezelf: wat hiervan kan ik echt bewijzen? En wat is een verhaal dat mijn brein erbij verzint?
Hou daarbij het positief denken even achterwege. Realistisch is al genoeg.
“Oké, ik voel spanning, maar dat betekent niet automatisch dat het fout gaat.”
“Ja, ik ben moe, maar dat maakt mijn conclusies nog niet waar.”
“Er is ruimte voor twijfel én voor een volgende stap.”
Even afstand nemen, de leugens van je brein herkennen en wat milder voor jezelf zijn, is een belangrijke voorwaarde voor helderheid. En helderheid is waar kracht ontstaat.
Wat helpt op momenten dat je brein overuren draait
Niet alles hoeft in lijstjes, maar er zijn een paar dingen die vrijwel altijd ondersteunend werken.
Reguleer eerst je lichaam, niet je gedachten. Een gestrest lichaam creëert gestreste gedachten. Focus op ademhaling, een wandeling, even helemaal niets: geef je systeem een kans om terug te schakelen.
Stel alleen haalbare vragen aan jezelf. Geen “Waarom ben ik zo?” maar “Wat heb ik nu nodig?” of “Wat is één kleine stap die ik wél kan zetten?”
En misschien de belangrijkste: wees eerlijk tegen jezelf, maar niet hard. De leugens van je brein voelen soms echt, maar jij hoeft ze niet als waarheid te behandelen.
Een uitnodiging voor deze week
Let eens op wanneer je brein begint te overdrijven. Niet om jezelf te corrigeren, maar om jezelf te herkennen. Als je denkt: “Dit gaat mis”, vraag dan: is dit een feit of is dit mijn brein dat even te weinig nachtrust en/of te veel signalen tegelijk verwerkt?
Je hoeft niet alles te geloven wat je denkt. Je hoeft alleen te leren luisteren naar welke gedachten je dienen en welke je vooral even vriendelijk mag terugfluiten.
Wil je meer leren over wat je zo druk houdt in je hoofd en meer rust krijgt? Download dan ook mijn gratis eBook. Nog gerichter aan de slag? Boek dan een vrijblijvende kennismaking voor 1-op-1 coaching.
Liefs,
Maaike