Controle hebben of houden, ergens willen we het allemaal, maar tegelijk heeft het ook een nare associatie. Niemand wil ‘de controlfreak’ zijn; vaak een beeld van iemand die rondcommandeert en checkt of iedereen zijn taakjes wel ´goed´doet. Alleen, eerlijk, veel mensen worstelen niet met controle op die manier. Het is veel onbewuster.
Zou jij af en toe best wat meer rust willen ervaren, maar weet je niet hoe? Grote kans dat controle daar een rol in speelt.
Wat herken je in het volgende?
- Als jij iets doet, heb je er goed over nagedacht.
- Je houdt graag de touwtjes in handen, vat op het geheel en tegelijkertijd bemoei je je vaak met de details.
- Regelmatig denk je: Wanneer de rest nu eens zou luisteren…
- Delegeren of dingen uit handen geven vind je best lastig.
- Jij denkt vaak aan elke onvoorziene gebeurtenis, aan elke mogelijke uitkomst en je doet alles wat je kan om het in goede banen te leiden.
Als maar iets van deze woorden herkenbaar voor je is, hoe is het volgende dan voor jou?
Hoewel het goed voelt om ‘in controle’ te zijn, ben je vaak doodvermoeid!
Plus, iets dat ik als ex-übercontrole liefhebber zelf lange tijd niet concreet kon benoemen, maar wel zo ervaarde: Diep van binnen voel je je alleen, onbegrepen en met tijden angstig en onrustig.
Terwijl je zou denken dat controle JUIST rust geeft 
” />
Hoe kan dat dan?
En, nog belangrijker, hoe ervaar je meer rust door anders met controle om te gaan?
Wat zit er achter die controle drang?
Controle op iets houden begint vaak als iets positiefs. Vaak draagt het bij in betrouwbaarheid, efficiëntie en het kan je überproductief maken. Sta je voor een lastig project of situatie? Zorg dan dat er iemand in je team zit dit controle hoog in het vaandel heeft, dan sta je al 1-0 voor.
Controle is dus niet per definitie slecht. Alleen, er is een kantelpunt. Als het aankomt op grenzen bepalen, zijn diezelfde controlelovers ook degenen die grote moeite hebben met loslaten, delegeren of vertrouwen op anderen. En soms, zeker onder druk, kan dat snel escaleren: Ze worden explosief (niet letterlijk natuurlijk 
” />) of er komt juist totaal niks meer uit hun handen.
Wat maakt die drang naar controle zo hardnekkig?
Hint: een 5 letter woord.
ANGST.
Mensen die worstelen met controle leven vaak in angst. Of eigenlijk het uit de weg gaan ervan. Zelf moest ik wel even slikken (na een periode van ontkenning) toen ik me dit realiseerde en ik kan me voorstellen dat dit voor jou ook zo kan voelen. Het is echter menselijk, je bent simpelweg op zoek naar veiligheid en zekerheid. Dat zit in ons allemaal. Het is alleen leren wanneer het nog vóór en wanneer het tegen ons werkt.
Ergens zijn we zo bang voor wat we denken dat er kan gebeuren als we de controle loslaten, dat we de gevoelens en keuzes van anderen en hun relaties (of onze eigen gezondheid of gezonde verstand) aan de kant schuiven.
De perfecte afleiding
Voor mij was dat vroeger niet anders. Zo pakte ik bijvoorbeeld steeds meer verantwoordelijkheden op, wist ik ieder probleem thuis én op het werk wel op te lossen en voelde ik me beter na een geslaagd project. Het bleek een perfecte afleidingsmanoeuvre te zijn.
Door het controle houden op al die zaken, hoefde ik namelijk niet naar mijn werkelijke problemen te kijken. Dat ik niet lekker in mijn relatie zat, leefde met spanningen, eenzaamheid en weinig vertrouwen in mezelf. Allemaal dingen waar de meeste mensen vroeg of laat mee te maken krijgen.
Wegrennen van emotionele onveiligheid
In de loop der jaren leerde ik een belangrijke drijfveer achter die controle. Veel mensen die neigen naar overmatige controle of die altijd van alles voor anderen aan het regelen zijn, doen dat vaak om de pijn van hun eigen leven uit de weg te gaan.
Zonder dat ze het weten voelen controleliefhebbers zich emotioneel onveilig. Liever bemoeien ze zich met anderen of zoeken ze wat ze nog meer kunnen doen. En ALS er dan emoties van henzelf naar boven komen… whaah… ksssjt (*wappert met handdoek). Snel terug naar iets waar ze wel controle op kunnen uitoefenen.
Wat ik hierboven omschrijf is voor veel van ons geen bewust proces. Het is niet dat we denken: “Oh, laat ik hier nu eens lekker controle op houden en mijn emoties wegduwen, zodat ik niet hoef na te denken over…”
Controle vs. vertrouwen
Diep van binnen voelen we een gebrek aan vertrouwen in onszelf en in anderen. Mogelijk heb je je neus al te vaak gestoten in het proberen vertrouwen van anderen. En waarom zou je nog, als ze er uiteindelijk een zooitje van maken? “Het voelt beter om gewoon dat vertrouwen te vermijden en het zelf te doen”, zoals één van mijn coachees verwoordde.
En ook dit is een serieuze mindf*ck. Hoewel we misschien denken dat we het dan beter zelf kunnen doen, helpt die controle ons niet om écht zelfvertrouwen te oefenen. We zijn zo gefocust op de CONTROLE dat VERTROUWEN niet in beeld komt. Sterker nog: We zijn zo gefocust, dat we niet zien dat we vrijheid, vreugde, verbinding, liefde, vrijheid en voldoening missen.
Alleen al door je hier meer bewust van te worden, krijg je de mogelijkheid er anders mee om te gaan. En uiteindelijk een stuk relaxter door het leven te gaan.
Anders met controle omgaan voor meer rust
Maaike… ga je me nu vertellen dat ik simpelweg moet ‘loslaten’?
Dat ik me nergens meer iets van moet aantrekken? Dat alles op één of andere manier zonder mijn hulp ook goed komt? Dat ik iedereen alles precies zo laat doen als zij willen?
Krijg je het al warm…?
Geen zorgen. Dat ga ik je niet vertellen.
Tuurlijk ‘loslaten’ heeft zo zijn rol in dit proces, alleen het is niet het enige. Plus, voor een overmatige controleliefhebber zou ‘simpelweg loslaten’ ongeveer gelijk staan aan hinkelen zonder benen.
Hoe kun je dan toch anders omgaan met controle om meer rust en voldoening te ervaren?
1. Oefenen van overgave
Misschien voelde je je al ongemakkelijk toen ik schreef dat je drang naar controle te maken heeft met angst. En wellicht sta je nog steeds in een soort weerstandmodus. De eerste stap naar meer ontspanning, rust, je minder drukmaken, ’s nachts wakker liggen of dat eenzame, onbegrepen gevoel is echter dat je stopt met vechten tegen jezelf. Je leven hangt niet af van wat jij wel of niet bepaald, regelt of bedenkt voor en over alles en iedereen. Want *spoileralert* dat is niet zo.
Er is een natuurlijke manier waarop dingen zich ontwikkelen. Het is, zonder er woeha woeha over te doen, hoe energie werkt.
Als je merkt dat je je blijft verzetten, stel jezelf dan de volgende vraag:
“Waar ben je bang voor dat zou kunnen gebeuren als je je overgeeft en niet probeert te controleren?”
Gaat alles dan mis? Veroordelen mensen je omdat je niet meer ALLE verantwoordelijkheid neemt? Ben je bang dat het lijkt of je opgeeft? Wie je nog bent als ‘hij/zij is zo productief, succesvol en efficiënt’ wegvalt?
Of al het bovenstaande?
I get it! Controle kan vaak voelen als het enige dat we hebben in dit leven. En tegelijk voelen we óók diep van binnen dat we het niet hebben. Voelt het als onmacht. Daar zit de paradox.
Want, waar hebben we nu daadwerkelijk controle over? Eigenlijk alleen op de manier waarop we met dingen omgaan. Door te oefenen in overgave, door af en toe even ruimte voor onszelf te creëren, geven we onszelf meer van wat we daadwerkelijk willen.
2. Met wie zijn zaken ‘bemoei’ je je?
Vaak zul je het niet direct doorhebben en kom je voor je gevoel vanuit goede intentie: “Je wil immers alleen maar helpen”. Ben je echter vrijwel continue bezig met anderen, strooi je met ongevraagd advies en hou je je met allerlei details bezig? Het is vaak enkel een (onbewuste) manier om niet naar je eigen pijn of behoefte te kijken. Wat je ongelukkig maakt, je rusteloosheid, worsteling of ongemak verdwijnt niet…
Start eerst met ‘JE EIGEN ZAKEN’. Voelde je je niet thuis of onbegrepen in het gezin waarin je opgroeide? Heb je een trauma? Angstaanvallen? Ga aan de slag met een therapeut. Is je hart gebroken? Heb je moeite met communicatie? Vind je het lastig je emoties onder ogen te zien? Hoi, welkom bij de club die mens heet! Ook daar kun je zelf het nodige aan doen.
3. Oefen met je zelfvertrouwen
Een van mijn coachees die ook op zoek was naar meer rust en tevredenheid deelde dat ze op een bepaalde manier ook rustig werd van haar drang naar controle. Daarin is ze niet de enige. Hier is een feitje dat misschien als een verrassing klinkt:
Veel mensen die dit ervaren vinden het vaak moeilijk om anderen én zichzelf te vertrouwen. Hadden ze dit vertrouwen namelijk wel, dan was er ook geen drang naar controle.
Wanneer je je eigen emoties, beslissingen of intuïtie niet vertrouwt, probeer je jezelf te ‘beschermen’ door controle, zoals ik eerder al schreef.
Over zelfvertrouwen schreef ik eerder al eens een artikel er zijn boeken over vol te schrijven. Een eerste stap echter om meer vertrouwen te krijgen in jezelf is om regelmatig even stil te staan. Letterlijk en figuurlijk. Wanneer je continu rond rent en je veelal (al is het maar in je hoofd) bezig bent met andere mensen, dan is er weinig ruimte voor verandering.
Vervolgens kun je zelf, of samen met een coach kijken naar je drijfveren achter je controle, hoe het voor jou voelt en waar het je bij helpt én niet helpt. En, belangrijker nog, hoe je eigenlijk in het leven wil staan en hoe je daar komt. Wat zou er anders kunnen? En wat kun je daardoor laten ontstaan? Je kan gaan oefenen om meer mét jezelf te zijn in plaats van alles om je heen.
Wanneer we vertrouwen op dat we ‘ok’ of ‘goed genoeg zijn’, ongeacht de omstandigheden die op ons pad komen, hoeven we veel minder te micro-managen wat uiteindelijk niet eens in ons controle ligt. Als je jezelf meer leert overgeven sta je opener voor de soms wonderlijke mogelijkheden die er niet leken te zijn toen we vast zaten in onze ‘beste’ manier.
Gerichter aan de slag?
Wil jij de controle wat vaker kunnen loslaten en meer rust in je hoofd en lijf ervaren ? Met de handvatten uit dit artikel kun je al een mooie eerste stap zetten. Nog gerichter aan de slag? Kijk dan naar de mogelijkheden voor 1-op-1 coaching en boek dan een vrijblijvende kennismaking.
Liefs,
Maaike
Bronnen, boeken en inspiratie
- Brené Brown. De kracht van kwetsbaarheid
- Tara Brach. Radicale Aanvaarding
- Edith Eger. De Keuze
- Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contexts: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60(3), 456–470.
- Skinner, E. A. (1996). A guide to constructs of control. Journal of Personality and Social Psychology, 71(3), 549–570.
- Langer, E. J. (1975). The illusion of control. Journal of Personality and Social Psychology, 32(2), 311–328.
